Zabezpieczenie interesów akcjonariusza mniejszościowego w statucie spółki cz. II

   |   Autor

Z uwagi na popularyzację spółki akcyjnej myślę że warto przyjrzeć się zabezpieczeniom interesów akcjonariuszy mniejszościowych w statutach spółek akcyjnych (niepublicznych). W tej części artykułu zajmę się zabezpieczeniami o charakterze formalnym, takimi jak:

  • kworum na walnym zgromadzeniu,
  • określenie spraw wymagających uchwał podjętych określoną większością głosów,
  • określenie spraw wymagających uchwał podjętych jednogłośnie.

W sytuacji wspólnika mniejszościowego niewątpliwe istotne jest zabezpieczenie swojego interesu poprzez wskazania kworum na walnym zgromadzeniu, które jest konieczne do ważności podejmowanych uchwał. Zabezpiecza to przed sytuacjami, w których z jakiegokolwiek powodu wspólnik nie może brać udziału w walnym zgromadzeniu, a są podejmowane kluczowe uchwały dla jego interesów. Zgodnie bowiem z art. 408 §1 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.)  jeżeli przepisy niniejszego działu (k.s.h.) lub Statutu nie stanowią inaczej, walne zgromadzenie jest ważne bez względu na liczbę reprezentowanych na nim akcji.

Nie mniej trzeba pamiętać, iż wymóg określonego kworum dla ważności walnego zgromadzenia w zależności od okoliczności może służyć także jako narzędzie blokujące zdolność działania walnego zgromadzenia jako organu.

W tym kontekście warto wskazać jak kworum może mieć wpływ na uprawnienia akcjonariuszy mniejszościowych na wybór członków Rady Nadzorczej w drodze głosowania oddzielnymi grupami. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 grudnia 2007 r. (Sygn. akt I CSK 329/07) wskazał, iż tryb wyboru członków rady nadzorczej w drodze głosowania oddzielnymi grupami jest tylko techniką głosowania na walnym zgromadzeniu, nie zaś odrębnym sposobem wyboru członków rady poza walnym zgromadzeniem, czy z pominięciem wymogów przesądzających o jego ważności i o ważności podejmowanych na forum tego organu uchwał. Zastrzeżony w Statucie spółki wymóg w postaci kworum nie jest elementem sposobu powołania rady nadzorczej, ale przesądza o ważności walnego zgromadzenia oraz uprawnienia do podejmowania uchwał. Natomiast przepis art. 385 § 1-9 k.s.h. reguluje sposób kształtowania składu rady nadzorczej, a nie dotyczy wymogów przesądzających o ważności walnego zgromadzenia i podejmowanych na nim uchwał. To ostatnie zagadnienie pozostaje poza regulacją przepisu art. 385 k.s.h. i jest unormowane w art. 408 k.s.h. lub w przypadku odmiennych rozstrzygnięć według zasad wynikających ze Statutu.

Przepis art. 385 § 3 k.s.h. jednakże przewiduje ochronę akcjonariuszy mniejszościowych wprowadzając na żądanie akcjonariuszy reprezentujących jedną piątą część kapitału akcyjnego wybór członków rady nadzorczej poprzez głosowanie grupami. Jest to jednak tylko technika głosowania w czasie walnego zgromadzenia zapewniająca wpływ na skład rady nadzorczej akcjonariuszy mniejszościowych; zawsze bowiem wyboru członków rady nadzorczej, czy następuje to przez wybór grupami czy też przez walne zgromadzenie in gremio, dokonuje walne zgromadzenie. Omawiana technika wyboru rady nadzorczej nie ma żadnego wpływu na ocenę ważności walnego zgromadzenia, albowiem ta następuje stosownie do treści Statutu spółki. A zatem brak kworum przewidzianego w Statucie dla ważności walnego zgromadzenia będzie stanowił blokadę dla wybór członków rady nadzorczej w drodze głosowania oddzielnymi grupami pomimo wniosku akcjonariuszy posiadających 20% w kapitale zakładowym spółki.

Innym rodzajem zabezpieczeń interesów akcjonariusza jest wskazanie rodzaju spraw dla których nie stosujemy zasady bezwzględnej większości głosów ale większości ustalonej w Statucie (np. 2/3, 3/4 lub nawet 9/10). W praktyce stosowane są również zapisy statutowe określające rodzaje spraw dla których wymagane jest podejmowanie uchwał jednogłośnie. Katalog spraw tego rodzaju nie jest zamknięty ale w praktyce najczęściej obejmuje zmiany Statutu, podwyższenia kapitału zakładowego, likwidacja spółki, połączenie, podział, przekształcenie spółki, zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Ustalenie odpowiednio wysokiej większości głosów potrzebnych dla ważnego podjęcia uchwały stanowi doskonałe zabezpieczenie utrzymania wpływu na najważniejsze decyzje dotyczące spółki.